GİRİŞİMCİLİK ÜZERİNE BİR SOHBET

Bu haftaki E-pazarlama dersimizin konuğu Mahir Erkan,6 senedir Google’da  Perakende Sektörü Yönetici olarak çalışıyor ve aynı zamanda Yıldız Teknik Üniversitesi’nde E-medya dersini veriyor. Mahir Bey, Boğaziçi İktisat mezunu, ilk olarak akademik kariyer düşünmüş fakat Master’ını dondurmuş ve Cebit fuarlarında başlayan iş yaşamına bir şirketin Pazar raporu istemesiyle devam etmiş. İlk önce teknoloji alanında daha sonra tekstil ve birçok alanda pazar raporu yazmış. Mahir Bey satış,pazarlama gibi bölümlerin ne iş yaptığını merak ederek bu alanlara yönelmiş.

PR ve event işlerini hiç bilmediği halde merak etmiş ve reklam ajanslarına girmiş. Farklı ajanslara geçmiş, farklı müşterilerle tanışmış, farklı ülkeler görmüş. Hannover-Messe, Ogilvy & Mather, Grey Worldwide gibi uluslar arası şirketlerde çalışmış Mahir Bey. Greyworld’den sonra Google’a geçmiş ve 6 senedir de Google’da çalışıyor. Burada bize de Google’ın reklam gelirinin tüm gelirinin %96-97’sini oluşturduğuna dair bir bilgi veriyor dipnot olarak.

Mahir Bey yaklaşık 3,5 sene önce fark ediyor ki e-ticaret hakkında hiçbir Türkçe içerik yok! Kendi bildiklerini paylaşmak üzere blog kurmuş:http://interneticaret.blogspot.com/ Blogunda ki yazıları derlemiş ve ekstra birkaç röportaj ekleyerek E-ticaret Çağı kitabını yayınlamış.Kitap şimdiye kadar 2 baskı yapmış ve kitabın telif ücreti e-tohum ile başka bir kuruma verilmektedir.

2010 yılında Morgan Stanley’deki Müdürlük görevini bırakan Mary Meeker her sene dünyanın dijital resmini çekiyor. Neredeyiz? Nereye gidiyoruz? Trendler neler? bunları araştırıyor. Bu araştırmalara baktığımızda BRIC ülkelerinin(Brezilya,Rusya,Hindistan,Çin) çok hızlı büyüme gösterdiklerini hatta Brezilya’nın 2 sene içerisinde İtalya’yı yerinden edeceğine dair çıkarımlarda bulunabiliyoruz.

Ülkelerin Google’da arama şekillerine baktığımızda gelişmiş ülkelerdeki tüketicinin aradığı şeyi 3-4 kelime ile Googleda arattığı, Türkiye’de ise aramaların 1-2 kelime ile yapıldığı tespit edilmiş. İngiltere’de ki advance user Samsung cep telefonu çift hatlı bla bla ücret yazarak aratırken, biz ise cep telefonu yazıp çıkan siteden de telefonu alan bir tüketici profiline sahibiz.

2010 yılında Türkiye’de e-ticaret patladı.2010 yılına kadar elektronik olan alışveriş stilimiz tekstil ve aksesuara kaydı. Buna ne diyoruz? Markafoni etkisi diyoruzJAvrupaya baktığımız da nüfusun %70’i internet kullanıcısı iken %50’si internetten satın alıyor. Türkiye’de nüfusun %30’u internet kullanıcısı ,%10’u internetten satın alma işlemini yapıyor.

Müzik sektörünün sanılanın aksine büyüdüğünü söylüyor Mahir Bey.10-20 yıl önce müzik sektörü CD/kaset, konser ve sponsorluktan oluşurken şu an CD/DVD/MP3, popstar, Guitar Hero kavramlarıyla yaşıyoruz. Sektördeki getiriler artmış durumda. Metallica albümünün çıktığı zaman Guitar Hero albümünü de aynı anda piyasaya sürüyor.

2004 ile günümüzün internet dünyasını karşılaştırdığımızda ah eski günler dedik hepimizJ2004’te internet şirketinde çalışıyorum deyince ah işsiz mi kaldın canımdan şimdi birçok internet girişimcisi mevcut.2004’te Amazon, Google para kazanmaz diye sorgulanıyordu. Şimdi internet şirketleri Enerji sektöründen sonra en karlı şirketler kategorisinde.2004’te avatarlar vardı. Şimdi herkes kendi kimliğini paylaşıyor,bakınız Facebook.900 milyon kişi kendi bilgilerini paylaşıyor.Eskiden ICQ vardı hey gidi gençlik,yaşlandık mı neJ

FMCG sektörünün(Unilever,P&G…),Telekom sektörünün pazarlama bütçeleri çok büyük,perakende sektörü ise yıllardır iletişimi daha verimli hale getirmeye çalışıyor.İnternet reklamcılığında %25 perakande sektörü,%11 Telekom sektörü görülüyor.Vodafone İngiltere’de internetten cihaz satıyor çünkü.

Türkiye’de cep telefonu sayısı 70 milyon fakat bunların 7 milyonu akıllı telefon. Geçen sene satılan telefonlarında %25’i akıllı telefon. Cep telefonları bilgisayar adedini geçti.2 sene sonra telefon ve tablet için uygulamalar çalışılmalı. Nasıl desktop için yazılımlar bitti, laptop için yazılıyorsa birkaç sene sonrada telefon ve tablet çağı olacak.

İnternet girişiminde dikkat edilmesi gereken noktalara da değiniyor Mahir Bey.

Tüketici Analizi: Twitt-Search, Alert, Google Insİghts, Trends, AdPlanner

Facebook reklamlarıyla demografik veri elde ediliyor.

Google AdWords’de ise örneğin Samsung Laptop ne kadar aranıyor, hangisi daha fazla görebiliyorsun. Insight da ise Nokia arayan birisinin Nokia ile ilgili ne aradığını, son 7 günde Türkiye’de araması artan kelimeleri görebiliyorsun. AdPlanner ile de samsung.com’a girenler başka nereye gidiyor,Google’da başka ne arıyor görebiliyorsun.

Trafik Oluşturma: SEO (webmaster tools), AdWords, Facebook

Site Analizi: F-Analytics, T-Analytics, Google Analytics, Clicky, Webtrends

Site Optimizasyonu: Website Optimizer, Fivesecondtest

girls=shopping / boys=games

Bu haftaki konuklarımızdan biri, Markafoni'nin kurucusu Tolga Tatari’ydi.Tolga Bey işe başlarken bir sektör yaratacaklarının farkında olmadıklarını ifade etti.Markaları ikna etme aşamasının yorucu olduğu, yaklaşık 1 yıl sürdüğü ve bu dönemde hiçbir reklam harcamasının bulunmadığını belirtti.

İlk hafta 4 ürün satan Markafoni hızlı gelişimiyle ilk yılın sonunda Avusturalya’da açılmış.Türkiye’deki mesai bittikten sonra gece 1’de Avusturalya mesaisine geçiliyormuş;günde toplama 2-3 saat uyularak.2.senenin sonunda rekabet ortamı oluşmaya başlamış.Amazon’dan sonra e-ticaretin 2.büyük şirketin Otto’nun Türkiye pazarına gireceği duyulunca bir çekince oluşmuş tabiki de ama Limango’nun pazara girmesi düşündükleri kadar büyük bir etki yaratmamış.Pazara daha sonra da Trendyol girmiş. Markafoni 3,5 senedir sektörde var olan bir başarı hikayesidir.Markafoni şu an günde 35.000 ürün sipariş almaktadır ve Tolga Bey’in konuşmacı olarak geldiği gün siparişler 50.000 ürünü geçmek üzereydi.Markofoni yurtdışına açılarak Ukrayna, Yunanistan ve Güney Kore pazarlarına girmiş fakat Güney Kore’deki durumu değerlendirerek kapatma kararı almışlar.Markafoni şu an 5,5 milyon üyeyi geçmiş durumda ve satılan ürünler sezon içinde indirime uğramış ya da geçen sezon ürünleri iken şu an sadece sezon indirimleri olmakta,dükkanlarda indirime girmeden 1 hafta önce Markafoni’de satışlar başlamaktadır.

Tolga Bey 2,2 nin insanın kaldırabileceği internet alışveriş sitesi sayısı olduğunu söylüyor.Geçen seneye kadar pazarda Markafoni’nin birinci,Limangonun ikinci ve Trendyol’un üçüncü olduğu,  bu üçlünün pazarın %85’ine hakim olduğu ve pazarın %35’inin ise Markafoni’nin elinde olduğunu öğrendik.İlk gelenin her zaman çok büyük avantajı vardır.Markafoni de aynı selpak gibi bir marka olmuştur.Morhipo vs. birçok alışveriş sitesinin yaptığı reklamlarla bu pazara soktuğu her insan gün sonunda Markafoni’ye dönüyor.Gelişmiş pazarlarda internet kullanıcılarının %50’si internetten alışveriş yaparken Türkiye’de 40 milyon internet kullanıcısından 6-9 milyonu internetten alışveriş yapmaktadır.Bu oranının gelecekte artması yaklaşık 3 katına kadar çıkması beklenmektedir.

Markafoni bu başarısının ardından Enmoda, Zizigo, Grupfoni ve Misspera gibi başarılı sitelere de imza atmıştır. Grupfoni ile bulundukları hizmet sektöründe 200 küsür şirketin kurulduğu fakat bu şirketlerin kapanmaya başlandığı ve sektörde 3 büyük şirketin kalarak bu sektörün kendine gelip devam edeceğini ön görmekte Tolga Bey.Grupfoni 6 ay öncesine kadar 17 milyon hacme sahiplerken şu an hacim 7 milyon.

Markafoni’nin çalıştığı yaklaşık 1100 marka bulunmakta.Marks&Spencer,Gap’ten satıştan evvel ürünler dükkanlardan toplanmakta;başka markalarda kendi depolarından alınıyor.Bu tedarik süreçleri markadan markaya değişiklik gösterebiliyor.Markalarla kaç gün satışta kalacakları daha önceden anlaşılıyor.Sitenin tasarımına gelindiğinde 85 kişilik prodüksiyon ekibine sahipler ve 12 mankenle 2500 ürünün çekimi, minimum 5 kare çekimiyle yaklaşık 15000 resim çekiyorlar.Mankenin üstünde göstermek tüketici açısından oldukça önemli bir özellik.YKM ve BOYNER’den farklılıkları olmadığını söyleyen Tolga Bey; mal üzerinden kar ettiklerini, herhangi bir komisyon almadıklarını,işe satış tarafından bakarak ne kadar çok ürün satabileceklerine yoğunlaştıklarını söylüyor.Tolga Bey conversion rate’in %1,%2 olmasının oldukça iyi olduğunu,yani siteye gelen 100 kişiden 1-2 sinin alışveriş yaptığını söylüyor.Bu sektörde çok ince rakamlarla oynadıklarını,her şeyin detayına indiklerini belirtiyor.

Çalışma ortamına baktığımızda 560 kişi olduklarını, yaş ortalamasının 25 olduğu ,150 kişinin Bilgi Üniversitesi’nden olduğu ,önemli olanın insanların işini rahatça yapabilmesi olduğu,gözü parlak genç insanlardan oluştuklarını belirtiyor Tolga Bey.

Markafoni global marka olma yolunda ilerliyor bunun içinde sıcak para sokmak ,yatırımlar almak yerine stratejik bir partnerle yola devam etmeyi uygun görmüşler.En büyük e-ticaret holdingi olmak yolunda 139 internet şirketine sahip Nepster ile %70 pay vererek ortak olmuşlar.Nepster, yönetime karışmıyor sadece periyodik olarak rapor veriliyor ve 6 ayda bir yönetim kurulu toplantıları yapılıyor.Founder ve yatırımcı arasında güven ilişkisi olduğunu ve Polonya’ya açılmalarının da Nepster sayesinde olduğunu belirtiyor Tolga Bey.

Tolga Bey’in tavsiyesi hızlı başla hızlı bitir,para bitince tekrar yatırımcı bul para iste.Bizde bu tavsiyeleri hemen not alıyoruzJ

Bir sonraki konuğumuz,Nokia’dan Ali Selim Aytuna bizlere mobil pazarın geleceğinden bahsetti.Türkiye’de akıllı telefonların kullanımın %25 olduğu ve Türkiye pazarına baktığımızda maçkolikin en çok kullanılan uygulama olduğu,her telefonda yer aldıkları ve aylık üyelik ücreti ile hizmet verdiklerini öğreniyoruz.

Teknolojide evrim yaşandığı, demokratikleşme dönemine geçildiği fiyatların düşmeye,en uygun fiyatta en iyi özelliklere sahip akıllı telefonlara doğru sektörün yöneldiği öngürülmektedir.1000 TL ve üzeri cep telefonlarının bulunduğu üst segmentte model sayısı azalıyor ve yenileme 6 ayda bir yapılıyor;aşağı segmentte ise yenilenmeler sık olarak devam ediyor.

Şu anki mobil uygulamalar dönemine, hype dönemine, baktığımızda uygulamalar her telefona göre ayrı ayrı yazılırken gelecekte her telefona uyan uygulamalar yazılacak yani durum açık standartlara doğru kayacak. Bu yüzden uzun vadeli projelerde açık standartları kullanmak daha mantıklıdır. Yapay zekanın gelişmesiyle telefonların uygulamaları önererek liberalleşmeyi destekleyeceğini öngörüyor Ali Bey.

Akıllı telefon fiyat bandının 400-600 TL arasında olduğu ve Türkiye’deki uygulama örneklerine bakarsak uygulamayı paralı yapmanın Türkiye’de çalışmadığı, uygulamayı Premium yapmanın ise Türkiye’de korkunç derecede çalıştığı görülüyor.Türkiye’de kimsenin kredi kartını vermediği, mobil ödemelerin tercih edildiği fakat operatörlerin de çok para aldığı görülüyor.

Nokia’nın Ovi mağazalarına baktığımızda haftalık 1,5 milyon indirme olduğunu ve Nokia TR’nin dünya 3.sü olduğunu görüyoruz.Türkiye’de uygulamalara olan talebin sürekli arttığı gözlemleniyor.Nokia’daki facebook kullanma oranlarına bakılsa herhalde dünya birincisi olduğumuzu görürüz.Uygulamalara baktığımız da WAC nin yanlış zamanda ortaya çıktığı herkese açık bir mağaza olarak hype zamanında atılmanın yanlış olduğunu belirtiyor Ali Bey.Cohous oyunlarına baktığımız da ise 2 aylık performansın 260 bin olduğu, şu an ise 1 milyon sınırını geçtikleri görülüyor.

Paypal’a da değinen Ali Bey ,Kore ve Japonya’daki uygulamalara bakıldığından pos makinasında telefonu yaklaştırıp ödeme ya da KGS de geçişlerde ödemenin de Türkiye’de de uygulanmaya başlanacağını belirtiyor.

Uygulamalar açısından 2013’ün kırılma yılı olacağına inanan Ali Bey;açık standartlara geçileciğini öngörüyor.Uygulamaların açık hale gelip herkesin erişeceği ve fiyatların düşeceği tahmin ediliyor.Uygulamalarda dikkat edilmesi gerekenin tüketici tercihleri olduğu ,Amerika ile Türkiye’deki tüketici tercihlerinin çok farklılaştığıdır.Örneğin; bildiğimiz yılanın biraz faklılaştırılıp Türk etkisiyle oluşturulduğu Kasap Havası en çok indirilen oyunlardan biri.

İlk telefonlarımızdaki yılanı anımsatana Kasap Havasını denemeye ne dersiniz?

sporx.com

Bu haftaki konuğumuz İlkan Gökyılmaz ,sporx.com’un kurucularından.İlkan Bey, 93 İstanbul Erkek Lisesi,98 Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği bölümü mezunu.İlkan  Bey Boğaziçi’nde 4.sınıftayken 4 öğrenci beraber web-based email konusunda bir proje hazırlamışlar.Kendilerine BIGS grup adını vermişler ve projelerinin adını da Trek-mail koymuşlard.Bu isminde hikayesi grubun hepsinin Star Trek hayranı olması.Vee bu proje ile 100 almışlar.Tabi ki devamı gelmiş ve 98’de tesadüfen ilk işini almış İlkan Bey.Daha sonra 99’da 3 arkadaş BİMTEK’i kurmuşlar.İlk şirketinin ofisi de kendi okulunun KOSGEB binasındaymış.2000 yılında Maksimum İletişim Hizmetleri A.Ş.kuruluyor ve  İlkan Bey 2002 yılında IT ekibinin başındayken 16 ay ara verip askerliğini yapıyor,geri döndüğünde ise 2003 yılında Genel Müdür oluyor.2005 yılının Haziran ayında superspor.com’u kuruyorlar.İşin çok hızla büyüdüğünü ifade ediyor İlkan Bey.2007 Mart’ta sitenin adını sporx.com olarak değiştiriyorlar.2 kişi olarak başladıkları girişimlerinde şu an 40 kişi çalışıyor.superspor.com’un tescil edilememesi,jeneriğin 2 kelime olması neticesinde sitenin adı sporx.com olarak değiştirilmiş.Site yeni adıyla statlarda gösterilmiş ve site yeni donanım ve renklerle kullanıcısının karşısına çıkmıştır.2012 yılı Maksimum İletişim A.Ş.’ye baktığımızda ,Futbolextra’yı bünyelerine kattılar.Dergi ücretsiz olarak Turkcell ve Vodafone’dan indiriliyor.Dergi hala basılıyor çünkü 45-50 kuşağı hala dergileri tercih etmekte.sporx.com’a baktığımzda günde 5 bin kişi siteyi ziyaret etmekte.Maksimum İletişim A.Ş ayrıca otoaraba.com’un ortağı fakat bu sitenin ayrı bir ekibi var sporx.com olarak sadece destekliyorlar.Sektörde bu site ilk 4-5 arasında yer alıyor ve 30 milyon sayfa gösterimi mevcut.galatasaray.org 2008’den beri,Turkcell ile 2004,Avea ile 2007’den beri beraber çalışılmakta,adidasın dijital ortağı- hala adidas.com.tr olmadığı için tüm tanıtımlar Maksimum İletişim tarafından yapılmakta.sporx.com’un iphone,ipad,Nokia.. akıllı telefon uygulamaları mevcut.Hatta bakıldığında sporx.com webte 40-50 arasındayken hızlı hareket etmeleri neticesinde mobil trafikte ilk 10 da bulunuyorlar.

İlkan Bey bir girişimci olarak ülkemizde, özellikle kendi döneminde garipsendiğini ,ailesinin kendisine hiçbir zaman köstek olmadığını fakat çevrede devlete kapağı atayım 30 yıl sonrada emekli olurum mantığının olduğunu belirtti.Kendi dönemindeki arkadaşlarının çoğunun Garanti Teknolojilere girdiğini o dönemin Boğaziçililerden yemeksepeti ve veripark ın ortaya çıktığını söylemiştir.İlkan Bey girişimciliğin riskli olduğunu;bir girişimin hayatta kalma oranı nı %10olduğunu belirtti.Girişimlerin %35’i ilk 2 yılda,diğer %35’i 5 yıl içinde,%20’si ise 5 ila 10 yıl içinde kapanmaktadır.

İlkan Bey, genç girişimci olarak kendisinin yöneticilik deneyiminin işe başladığında sınırlı olduğu,internet girişimi için paranın önemli bir problem olmadığı,en önemlisinin iyi ekip,yetenekli,çalışkan adamlar bulmak olduğu ve networkingin (güçlü ilişkilerin) önemini belirtmiştir.

Bir girişime atıldığımız da hiç canımızın sıkılmayacağı, bunun zorlu bir süreç olduğu ve her şeyden girişimci olarak bizim sorumlu olduğumuzu, kimsenin şunu yap bunu yap demediği daha zor bir işe giriştiğimizi;2 kat daha fazla çalışacağımız, günlük operasyonların yanında işi geliştirmek için  düşüneceğimizi, zor günlerimizin de iyi günlerimizin de olacağını bilmeliyiz.Girişimci olarak ne kadar hukuk,finans konularında danışmanın olsa da konuya girişimci olarak sen de hakim olmalısın.Mükemmeliyetçilik artık günlük hayatından çıkmalı,olaylara üsten bakabilmeli ve işleri ekibine delege edebilmelisin.Burda da en önemli olgunun EKİP olduğun üstüne basıyor İlkan Bey.İstikrarlı ve disiplinli çalışılmalı,iyi fikir bulmak zordur fakat önemli olan fikrin nasıl yapıldığıdır.Fikir orta olsa da o fikir için focus olarak çalışmalısın.2 fikri bir arada götürmek imkansızdır; tüm ilgini ve potansiyelini bir işe yoğunlaştırmalısın.En iyisi olsun diye beklememelisin,İLK olmak en önemlisidir.İlkan Bey’in tabiriyle kerven yolda düzülürJYarışımız gene kendimizledir,1yıl önceki ciroyu aşmaya çalışıyorsun.Bir fikrin, girişimin Türkiye’de pazarı ,satma yöntemi yoksa girişilmemeli.(Ayda gül satmayın).İlkan Bey kendi beğenmedikleri projeyi müşteriye asla götürmediklerini söylüyor.İçene kapanıp çalışmak ve iyi networkun aynı kişinin sahip olabileceği özellikler olması çok zordur.Bu iki özellikle iyi pazarda acayip hızlanırsın bu yüzden 2 ortak olarak yola çıkmak  daha mantıklıdır; tabi biriniz yazılım biriniz de sokak performansı sergileyebilecek düzeydeyseniz.Girişimci olarak senin diğer bir özelliğin LİDER olman.Çalışma ortamının huzuru her zaman paraya eşitlenmez.40  kişilik sporx ekibinin psikologu olarak nitelendiriyor İlkan Bey kendini.Kararların ekipçe tartışıldığı fakat en son kararın İlkan Bey’de olup tüm sorumluluğu kendi üstüne aldığını öğreniyoruz.Pazarlama ve networkinge gerekli önem vermemiz konusunda uyarıyor  İlkan Bey bizi.Yurtdışında olduğu gibi Türkiye’de bankalardan kredi almak kolay değil.Nakit akışı da diğer önemli bir konu.İlk yıllarda en çok zorlanılan konudur.Eğer yola para kazanmak üzere çıkıyorsan yanlışsın.Projeyi yapmak üzere yola çık.Başarı ve istihdam en önemlisi ve en büyük mutluluk.İlkan Bey inşallah 100 kişi oluruz diyor.İlkan Bey’in genç girişimciler için tavsiyeleri bunlar.İlkan Bey kurum kültürünü yaşamanın da girişimcilik için önemli olduğunu keşke birkaç yıl çalışmış olsaydım dediğini ama yinede geç girişimci olmanın 40 yaşından sonra girişimci olmaktan çok daha kolay olduğunu belirtti.

Sporx.com’un hedefi Türkiye’de başarılı olmak,çünkü internet gazeteciliği spor olarak çok yerel bir iş, başka ülkelerde bu başarıyı yakalamak ve bu modeli kurabilmek çok zor.Fakat sporx.de adı altında Almanya’daki Türklere özel Alman ve Türk futbolunun öncelikli olduğu bir site yarattılar. Bu mecrada 5-6 ülkenin en iyileriyle neler yapılabilir diye görüşülüyor.(Bulgaristan,Yunanaistan,Almanya,İngiltere..)Eurosport çok kuvvetli olmasına rağmen Türkiye’de 10.sırada yer alıyor,bu da bize gazetecilikte yerel olmanın ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.Hürriyet,milliyet internet gazeteciliğinde en ön sırada sporda da sporxJŞu an rakamsal olarak spor internet gazeteciliğinde Fanatik en iyilerden biri.hurriyet.com 100 kişilik bir ekibe sahip ve daha değerli.milliyet.com.tr internette ilk 3te yer alıyor fakat gazete olarak 10.sırada

Euro2012 için sporx mikrosite yaratacak ve en iyi şekilde cover edecek.Herşey de ilk olmayı hedefleyen sporx  SMARTV’ye ilk applicationı yaratmıştır.sporx.com’un geçmişte yaptığı işlere baktığımız da internet üzerinden Bundesliga’nın 3 yıl canlı yayınını yapmışlar.İtalya liginden Milan-İnter maçını yayınlamışlar.Fatih Terimin geldiği program düzenlemişler.Fakat canlı maç yayınlamanın maliyetleri o döneme göre arttığı ve kar getiremediği için canlı maç yayını için LİG TV’nin de zorlu şartlarından ötürü yapılmamaktadır.Fakat telif hakkına sahip oldukları maç özetlerini ertesi gün yayınlayıp kendi ufak web stüdyolarında da futbol eleştirmenleriyle program çekimlerini yapıyorlar.2000’de superkupon.com da fırsat siteleri gibi fırsatlar sundular; fakat fırsat siteleri gibi patlamadı.Bunun nedeni de internetten aldığın fırsatın printerdan çıktısını alıp dükkana götürmek gerekiyordu.Spor malzemeleri satan site açıp- kapayıp- tekrar açma gibi girişimleri oldu.Şimdi tekrardan böyle bir site açmayı düşünüyorlar.

İlkan Bey sporx olrak email sunucularını googledan outsource ettiklerini yılda 50 dolarla google  ın her şeyi yaptığını, maille dosya paylaşımını da sporx olarak kullandıklarını belirtti.Onlarca 10-20$ değerinde hizmetleri kullandıklarını, bu hizmetleri veren ekiplerin 10-15 kişi olduklarını; buradaki boşluktan yaralanılabileceği konusunda tavsiyelerde bulunmuştur.sporx.com olarak çok az reklam yaptıkları,word of mouth yoluyla tanındıkları aynı yemeksepeti.com,hepsiburada.com gibi.

İlkan Bey’in belirttiği diğer bir husus da en çok müşterinin en çok karlılık demek olmadığı, sektörün kar marjının ve sürdürülebilen müşteri elde etmenin önemli olduğunu belirtti.Pazar payının yüksek olması karı arttıracağı anlamına gelmez.Müşterinin siteye üye olması ,satın almayı gerçekleştireceğini göstermez.İnsanların alışkanlıklarını yıkmak oldukça zordur.Bu hususlar göz önünde bulundurulup dikkate alınmalıdır.

İlkan Bey’e başarısının sırlarını bizim gibi genç girişimci adaylarıyla paylaştığı için teşekkür ediyoruz.ŞanslıyızJ

yemeksepeti.com aç kalmayız :)

Bu hafta E-pazarlama dersimizin konuğu yemeksepeti.com’un kurucularından Melih  Ödemiş’ti.Melih Bey,95-96 yıllarında Boğaziçi’nde Bilgisayar Mühendisliği okuduktan  ve 1 yıllık Citibank’ta ki kurumsal iş hayatından(MBA’ini de 2002’de bitirmiş) sonra yemeksepeti.com’u 2000 yılının sonlarına doğru, Nevzat Aydın ve Cem Nufusi ile 3 ortak olarak kurmuşlardır.İlk kurulduğunda 3 ortak ve 2 çalışanla beraber 5 kişiymişler.Melih Bey iyi bir ekip kurmanın zor olduğunu fakat iyi bir girişim için de iyi bir ekip,iyi bir iş planı ve yeterli donanıma sahip olunması gerektiğini belirtti.Profesyonel dünyadan insanları çekip girişimci ekibe sokmak,bu insanları ikna edebilmek oldukça zor bir süreçtir.Tüm girişimcilerin hikayelerine bakıldığında net bir hikayeleri olduğu kendi hikayesine bakıldığında da ailesinde herkesin kendi işini yaptığını görüyoruz.Eskiden 1-2 yıllık kurumsal hayattan sonra ya da direk girişimci olunurken şu an kurumsalda 5-10 sene çalışmış insanların girişimci olmaya başladığını bununda network kazanmış olmak gibi bir avantajı olduğunu söylüyor Melih Bey.

İnternetin gelişimi ve ekonomiye baktığımızda, 2000’lerde iyi giden ekonomi 2000 sonu kriziyle internet yatırımlarını 2-3 sene durdurmuştur.2003-2004’te TTNet bizi genişbantlı internetle ADSL tanıştırınca 2000’lerde yatırımlarını yapan internet girişimcilerinin önlemez yükselişi başlıyor.

yemeksepeti.com iş modeline baktığımız da e-commerce gibi algılansa da aslında yemeksepet.com bir market place’tir.B2B ve B2C yi bir araya getirerek B2B2C modelini kullanmaktadırlar.İlk günden beri aynı iş modeli kullanılmaktadır(oran verilirse %90 aynı iş modeli). Arz ve talebi şeffaf bir ortamda sergilemektedirler.2001’de 5kişi çalışıyordu ve günde 30-40 sipariş alınmaktaydı.2004’te siparişler günde 1000,2005’te günde 1500 olmuştu.Bu artışın nedeninin sorguladığımızda 2004’e kadar evlerde internetin olmadığı yani yeterli insana ulaşılamadığı görülmektedir.2004’e kadar pazar büyüklüğü çok düşüktü ,az para kazanılıyordu fakat bu durumun dayanağı rekabetin olmamasıydı.2006-2007’de ADSL ile tanışıldı ve 2007’de siparişler günde 10000lere vardı.%20lik payla yabancı ortak alındı.2010 yılında yemeksepeti.com 12 ilde hizmet veren günde 25000 sipariş alan 100 kişinin çalıştığı bir yerdi.Şimdi ise günde 50000 sipariş alıyorlar,100000den fazla kişinin karnını doyuruyorlar ve siteye kayıtlı yaklaşık 6000 restaurant bulunuyor.

2007 yılında Alman ortak almalarının sebebi uluslararası büyümede bu ortakların tecrübeli olmasıydı fakat ortaklardan bu konuda destek alınamadı.2000’lerde dünyada yemeksepeti.com gibi bir site yoktu.2009’da Amerika va Avrupa’da benzer siteler ortaya çıktı. Yüksek volume olduğu kar marjının az olduğu bu pazarlarda pazar lideri kazanır;3. ve 4. ye pazarda yer yoktur.yemeksepeti.com zaten var olan bu pazarlara girmek yerine gelişen pazarlara doğru yöneldi.2008’de ki ekonomik kriz yurtdışına açılma planlarını 6 ay erteletti.Önce Rusya’ya sonrada Dubai’ye açıldılar.Rusya riskli bir pazardı.Satın alma davranışları çok farklı fakat büyük risk büyük getiri getirdi.Moskova,Petersburg’da hizmet vermeye başladılar;özellikle Moskova’da ki trafik sorunu hizmetin tutmasına büyük katkı sağlamıştır.Dubai ise nüfusu küçük olmasına rağmen pazarın tamamına hitap ettiğinden pilot olarak seçilmiştir.

yemeksepeti.com’un  10 yılını bir bebeğin büyümesine benzeten Melih Bey,ilk üç yılı bebeğin emeklemesi-yürümesi ve konuşmasına benzetmiştir.Bu dönemi iyi bir ekip(aile);iyi bir servis(beslenme);sabır(her şey zamanla);sürekli gözlem,değişim,öğrenme ve uygulama;ortamı tanıma(dokun,düş,kalk,hata yap,öğren) olarak nitelendiriyor.İşe başlamak için gerekli olan yatırımın da aile,arkadaş ve yakın çevre tarafından sağlandığı gözlemlenmektedir.4-6. yıllara baktığımızda(taktik,değişim,yardımlaşma) çocuğun kreş dönemine gelmiş bulunuyoruz.Bu dönemde gene sabır gerekiyor,kan değişimi önemli ve liderlik devreye giriyor.İnsanları etkilemek,kendine inandırmak bunun doğrultusunda takımını kurup işlerini devredip  yönetmek.7-10. Yıllara geldiğimizde(strateji,yönetim,hedefler,sağlıklı büyümek)doğru stratejilerin kurulması gerektiği çünkü hataların bedelinin gittikçe büyüdüğünü görüyoruz.Stakeholderlarını(müşteri,patron,çalışan…. Ekosistemindeki herkes)doğru yönetebilmelisin. Para,insan,ortak,kriz,hukuk her şeyin yönetimini düzgün yapmalısın.

yemeksepeti.com’da restaurantlardan üyelik ücreti alınmıyor,ilk başta depozito ve siparişlerden %2-10 arası markaya göre değişen bir komisyon alınıyor.2001 Ocak’ta işe 26 restaurantla başlamışlar ve o dönemde çoğu restaurantta internet yoktu.Komisyonlar resaturantlardan ay sonunda alınıyordu.Dönüm noktası büyük zincirlerin yemeksepeti.com’a girmesiyle oluyor.Dominos,Kentucky,PizzaHut,2005’te McDonalds ve en son 2007’de Burgerking  yemeksepeti.com’a girmiştir.

Şu an sistemde 6000 restaurant bulunmaktadır fakat 10 senede 6-10 bin restaurant sistemden çıkarılmıştır. Tahsilat sorunu olduğunda önce restaurantın sipariş alması kapatılıyor,restaurantların kendi menüleriyle yemeksepetindeki menü fiyatlarının aynı olması gerekmektedir.Aynı olmaması durumunda ,restaurantın puanlarının çok düşük olması(5’in altında) verilen uyarılara rağmen bir değişikliklik olmaması gibi durumlarda restaurantlar sistemden çıkarılmaktadır.Sisteme alınacak restaurantlara gidip yerinde bakılmaktadır.

Canlı Yardıma gelirsek,Çağrı Merkezi 7*24 olarak toplamda 80 kişi ile çalışmaktadır.Önceleri telefonla alınan çağrılar şimdi Canlı Yardım ile online yazışma ile sağlanmakta,operatörler böylelikle aynı anda 6 kişiyle yazışabilmektedirler.Söz konusu yemek olunca kullanıcı oldukça sabırsız olabiliyor,siparişlerin %10 oranında yardım hattına başvuruluyor.Şu anda da joker uygulaması ile önerilen restauranttan belirlenen süre içinde yapılacak siparişlerde indirimlerle o restaurant için sadık yeni müşteriler yaratılmaya çalışılmaktadır.Şu an %3 oranında bu uygulamaya dönüş olmaktadır.

yemeksepeti.com’un amacı müşteri memnuniyetini sağlamaktır. Call center maliyetleri karı düşürmesine rağmen müşteri sadakatını arttırdığından çok önem verilmektedir. Şahsen ben 5 yıllık üniversite hayatımda sadık bir yemeksepeti .com kullanıcısı oldum.Canlı yardım hatları da bizim en zor anlarımızda yardımımıza koşmuşturJBu yazıyı yazdıktan sonrada artık yemeksepet.com dan bir tatlı basılırJ

P.S: sipariş vermek arkadaşlarımız arasında ne yemek bassak?olarak geçmektedirJ

E-ticaret Başarı Hikayeleri

E-pazarlama dersimizin bu haftaki konukları Serkan Hondur ve Mustafa Acet oldu.

Serkan Hondur İTÜ Jeoloji Mühendisliği ve İTÜ MBA mezunudur.

Serkan Bey iş yaşamına kule jeologu olarak başlayıp mesleğin kendine uygun olmadığını düşünüp bıraktıktan sonra ne iş yapacağını düşündüğü dönemden sonra e-ticarete atılmıştır.

Serkan Bey 2009 yılında oyuncakdenizi.com adlı oyuncak alışveriş sitesini hayata geçirmiştir. Serkan Bey neden oyuncak sektörü sorusuna cevap olarak eğer mobilya işine girse depolama ve kargolama maliyetlerinin çok olacağı, kitap sektörüne girse bu iş kolay olduğundan dolayı piyasada bu işe giren birçok kişi olduğunu söyledi. Bunları düşündükten sonra kendine en uygun e-ticaret işinin oyuncak alışveriş sitesi kurmak olduğuna karar vermiştir.

oyuncakdenizi.com’un yani Mars Teknoloji Bilişim San. Tic. Ltd. Şti’nin  İstoç’ta ofisleri bulunmaktadır. Çünkü tedarikçileri İkitelli, İstoç’a yoğun olarak dağılmıştır. Tedarikçilere yaklaşarak lojistik maliyetlerini azalttılar ve iyi tedarikçi ilişkileri kurdular. oyuncakdenizi.com’un rakiplerinden en önemli farkı saat 17.00’ye kadar aldıkları siparişleri aynı gün içerisinde kargoya vererek hızlı bir şekilde müşteriye ulaşmasını sağlamaktır. Böylelikle müşteri memnuniyetine ne kadar önem verdiklerini görüyoruz. Şu an şirkette 4 kişi çalışmaktadır. Serkan Bey şirketini özveri şirketi olarak görmektedir. Ürünlerin sisteme girilmesi, kargolanması vs. her türlü işi büyük bir özveri içinde hep beraber yapmaktadırlar. Herkes her yerde çalışır düşüncesini şirket olarak benimsemişler.

Oyuncak sektörü hakkında ise işe başladığında ne kadar kazanılır diye sorduğunda Serkan Bey’in duyduğu cevaplar  %20-25 kazanırsın şeklinde olmuştur. Oyuncak sektörüne bakıldığında dünyada %85’in Çin’den ithalat olduğu gözlenmektedir. Türkiye’de ise 1 milyon dolar oyuncak pazarı olduğu fakat Türkiye’de elektronik ticaretin henüz başlamadığı belirten Serkan Bey sektörün en erken girenlerinden olduklarından dolayı gelecekte avantajlı konumda olacaklarını düşünmektedir. Ana segmentin henüz gelişmediği Türkiye’de alt segmentlerin zaten mevcut olamayacağını belirten Serkan Bey buna örnek olarak sadece ahşap oyuncakların pazarlandığı bir sitenin e-ticaretin gelişmesiyle alt segmentlerin ortaya çıkacağını belirtmiştir.

Gelişen teknolojiyle sektörlerin de hızla değişmekte olduğu gerçeğiyle karşılaşmaktayız. Google kendine rakip çıkabilecek arama motorlarını düşünürken şu an Facebook ,Google rakip olmaktadır ve bu durum Google’ın tahminlerinde yoktu. Bu örneği bizle paylaşan Serkan Bey İpod uygulamalarında artık çocuklar için masallarında oluşacağını belirtmektedir.

oyuncakdenizi.com’un rakiplerine göre üstün bir konumda olduğu gözlenmektedir.Sitedeki oyuncakların fotoğrafları  rakiplerine oranla mükemmel görüntüdedir;ayrıca kargoların aynı gün içinde( 17:00 ye kadar olan siparişlerde ) postalanması da rakiplerine karşı üstün olduğu konulardandır. oyuncakdenizi.com’da tabanca satılmamakta,lisanslı orijinal ürünler satılmaktadır.Sağlık belgesi olmayan ürünlere sitede yer yoktur.

oyuncakdenizi.com’un bu bilgilerden sonra hızla gelişen e-ticaret sektöründe geleceği parlak  olarak göreceğimiz ve adını daha sık duyacağımızdan eminiz.

Diğer konuğumuz Mustafa Acet ise Yıldız Teknik Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği öğrencisidir. Mustafa Bey her zaman girişimci bir ruha sahip olmuş. Üniversitenin ilk zamanları kişilere web sayfaları tasarlamaya başlayan fakat bunun onun için tatmin edici bir iş olmadığını fark eden Mustafa Bey, hocamız Burak Büyükdemir’in "Kümesteki Kartal Neden Uçamaz" adlı kitabını okuyup etkilenmiş ve e-ticaret hayatına bu kitabın etkisi olmuştur.

Mustafa Bey e-ticaret işine atıldığında elinde herhangi bir sermaye bulunmamaktaydı. Zaten öğrenci olduğundan dolayı bütün öğrencilerde olduğu gibi gelen para ve yaşamak için harcanan para belliydi. Fakat Mustafa Bey girişimcilikte en zor olanın para bulmak değil, aile ve yakın çevrede oluşan beklentileri kırmanın en zor olduğunu söylemektedir.

Mustafa Acet 1 Mart 2007’de bendeistiyorum.com’la her güne tek ürün konseptiyle e-ticaret hayatına atılmıştır ve siteyi açtıkları ilk gün sipariş almışlardır.bendeistiyorum.com’un en büyük 3 başarısı olarak Koç Holdingle yapılan paro ortaklığı,Turkcell’in ilk pivot ödemesi(cepten ödeme) ve %40’lık hissenin gittigidiyor.com’a satılışıyla sitenin adı da indirdik.com olarak değişmesi. indirdik.com Alexa istatistiklerine göre Türkiye’de 180. en çok ziyaret edilen site olup her gün 60 bin civari ürün satışı olmaktadır. Siteye giren müşteride siteye girdiğin anda satın alma isteği oluşuyor.Satılan ürünler gadget diğer bir tabirle geek ürünlerdir.Her gün değişen tek ürün şok fiyattan hızlı satış konseptiyle indirdik.com’un aylık cirosu 1 milyon TL. 1200 metrekarelik ofiste 30 üzeri çalışanıyla departmanlaşan bölümleri(depo,iş geliştirme,muhasebe,IT..) bulunmaktadır. Şu an Aras kargo ve Yurtiçi kargo ile lojistik sağlanmakta olup kargo şirketlerinin indirdik.com şirketinin bünyesinde kendi depoları bulunmaktadır ve müşteri hizmetleri Aras kargonun takibindedir.

indirdik.com’un sepet ortalaması 60-65 TL olup sepette 3 ürün bulunabiliyor.Sitedeki ürünleri ilk önce satıp sonra tedarikçiden alarak stoğa bağlı senaryo yaratmıyorlar. Tedarikçi bir günlüğüne depoyu bloke ediyor. Eğer gün içerisindeki ürün ilgi görmezse yedek ürün devreye giriyor ve ürün değiştiriliyor. Gün içerisinde ürünün stoku tükenirse sitede belirtiliyor.Şu an indirdik.com 800-900 metrekarelik kendi deposu bulunmaktadır. indirdik.com ithal ürünleri satarak direk 1.elden ürünü aradaki bütün aracıları çıkararak en az maliyetle ve şok fiyatlarla müşteri beğenisine sunmaktadır.

Mustafa Bey iş geliştirmecilerin aktif olarak sahaya pek çıkmadıklarını zaten yaklaşık 1.5-2 senedir tedarikçilerin indirdik.com’a geldiğini belirtti.Şu an indirdik.com’da kargo fiyatları 3.50 TL olup 60 TL üzeri satışlarda kargo ücreti alınmamaktadır.Günde şok fiyata tek ürün satılan sitede kullanıcı oranları gayet yüksek olup sektörde benzer rakiplerden indiragandi’nin battığı, sepeteindir.com’un başarılı rakiplerden biri olduğu belirtilmiştir. indirdik.com’da garanti şartları,satış yardımı gibi bütün maliyetleri artıran konular hukuka uygundur.

Mustafa Acet, Global Üniversiteli Girişimci Yarışması’nda Türkiye’yi temsilen 2011 yılında Newyork’a gitmiştir. Yarışmada indirdik.com’un cirosu en yakın rakiplerini yaklaşık 6’ya katlayınca organizasyonları yapanların Mustafa Bey’i bir dahaki yarışmaya jüri olarak çağırma istekleri oluşmuştur.Mustafa Acet’in şu anda 5 şirketi bulunmaktadır.Gelecekte de Mustafa Bey’i birçok orijinal fikrin sahibi olarak e-ticaret dünyasında göreceğiz.